QUA penetrat fossor terræ cæca antra, metallo
Fœcunda informi, rudibusque nitentia venis;
Dum stupet occultas gazas, nummosque futuros,
Eruit argenti latices, nitidumque liquorem;
Qui nullo effusus prodit vestigia tractu,
Nec terram signo revolubilis imprimit udo,
Sed fractus sparsim in globulos formam usque rotundam
Servat, et in teretes lapsans se colligit orbes.
Incertum qua sit natura, an negligat ultra
Perficier, jubar et maturus inutile temnat;
An potius solis vis imperfecta relinquat
Argentum male coctum, divitiasque fluentes:
Quicquid erit, magno se jactat nobilis usu;
Nec Deus effulsit magis aspectabilis olim,
Cum Danaen flavo circum pretiosus amictu
Ambiit, et, gratam suadente libidine formam,
Depluit irriguo liquefactum Numen in Auro.
Quin age, sume tubum fragilem, cui densior aer
Exclusus; fundo vitri subsidat in imo
Argenti stagnum; ut pluvia impendente metallum
Mobile descendat, vel contra, ubi postulat æstus,
Prodeat hinc liquor emergens, et rursus inane
Occupet ascensu, tubulumque excurrat in omnem.
Jam cœli faciem tempestatesque futuras
Conscia lympha monet, brumamque et frigora narrat.
Nam quoties liquor insurgit, vitreoque canali
Sublatum nequeunt ripe cohibere priores;
Tum lætos sperare dies licet, arva fatentur
Æstatem, et large diffuso lumine rident.
Sin sese immodicum attollens Argenteus humor,
Et nimium oppressus, contendat ad ardua vitri,
Jam sitiunt herbæ, jam succos flamma feraces
Excoquit, et languent comsumto prata virore.
Cum vero tenues nebulas spiracula terræ
Fundunt, et madidi fluitant super æquora fumi,
Pabula venturæ pluviæ; tum fusile pondus
Inferiora petit; nec certior Ardea cœlos
Indicat humentes, medias quando ætheris oras
Tranando, crassa fruitur sublimius aura,
Discutit et madidis rorantia nubila pennis.
Nunc guttæ agglomerant, dispersas frigora stipant
Particulas, rarusque in nimbum cogitur humor:
Prata virent, segetem fœcundis imbribus æther
Irrigat, et bibulæ radici alimenta ministrat.
Quin ubi plus æquo descendens uda metalli
Fundum amat, impatiens pluviæ, metuensque procellam,
Agricolæ caveant; non hoc impune colonus
Aspicit; ostendet mox fœta vaporibus aura,
Collectas hyemes, tempestatemque sonoram.
At licet Argentum mole incumbente levatum
Subsidat, penitusque imo se condat in alveo,
Cætera quæque tument; eversis flumina ripis
Expatiata ruunt, spumantibus æstuat undis
Diluvium, rapidique effusa licentia ponti.
Nulla tacet secreta poli mirabile vitrum,
Quin varios cœli vultus et tempora prodit.
Ante refert, quando tenui velamine tutus
Incedes, quando sperabis frigidus ignem.
Augurio hoc fretus, quanquam atri nubila cœli
Dirumpunt obscura diem, pluviasque minantur ;
Machina si neget, et sudum promittat apertum,
Audax carpat iter nimbo pendente viator;
Nec metuens imbrem, poscentes messor aristas
Prosternat: terræ jam bruma incumbit inermis,
Frigoraque haud nocitura cadunt, feriuntque paratos.
PYGMÆOS ET GRUES COMMISSUM.
PENNATAS acies, et lamentabile bellum
Pygmeadum refero: parvas tu, Musa, cohortes
Instrue; tu gladios, mortemque minantia rostra,
Offensosque grues, indignantesque pusillam
Militiam celebra; volucrumque hominumque tumultus.
Heroum ingentes animos et tristia bella
Pieridum labor exhausit, versuque sonoro
Jussit et æterna numerorum assurgere pompa :
Quis lectos Graium juvenes, et torva tuentem
Thesea, quis pedibus velocem ignorat Achillem?
Quem dura Æneæ certamina, quem Gulielmi
Gesta latent? fratres Thebani, et flebile fatum
Pompeii quem non delassavere legentem ?
Primus ego intactas acies, gracilemque tubarum
Carmine depingam sonitum, nova castra secutus;
Exiguosque canam pugiles, gruibusque malignos
Heroas, nigrisque ruentem e nubibus hostem.
Qua solis tepet ortu, primitiisque diei
India læta rubet, medium inter inhospita saxa
(Per placidam vallem, et paucis accessu vireta)
Pygmæum quondam steterat, dum fata sinebant,
Imperium. Hinc varias vitam excoluere per artes
Seduli, et assiduo fervebant arva popello.
Nunc si quis dura evadat per saxa viator,
Desertosque lares, et valles ossibus albas
Exiguis videt, et vestigia parva stupescit.
Desolata tenet victrix impune volucris
Regna et securo crepitat grus improba nido.
Non sic, dum multos stetit insuperabilis annos
Parvula progenies; tum, si quis cominus ales
Congredi, et immixtæ auderet se credere pugnæ,
Miles atrox aderat, sumptisque feroculus armis
Sternit humi volucrem moribundam, humerisque reportat
Ingentem prædam; cæsoque epulatur in hoste.
Sæpe improvisas mactabat, sæpe juvabat
Diripere aut nidum, aut ulcisci in prole parentem.
Nempe larem quoties multa construxerat arte,
Aut uteri posuisset onus, volucremque futuram;
Continuo vultu spirans immane minaci
Omnia vastaret miles, fœtusque necaret
Immeritos, vitamque abrumperet imperfectam,
Cum tepido nondum maturuit hostis in ovo.
Hinc causæ irarum, bella hinc, fatalia bella,
Atque acies letho intentæ, volucrumque virumque
Commissæ strages, confusaque mortis imago.
Non tantos motus, nec tam memorabile bellum,
Mæonius quondam sublimi carmine vates
Lusit; ubi totam strepituque armisque paludem
Miscuit: hic (visu miserabile!) corpora murum
|