Fūlāni ba su če komi ba. Ya komo kumá ši čī šānu. Fūlāni sun če ya yi kyaú mu rāma(wa) Ámmā sārikin Gober ya debe sānūnsu, ya kāw? ya bāsu, ya čē, lāfiā țákānīnmu; ku tāsso daga nán ku komo kúsa da ni, sunka, če ba mu zúa; da sun kī. Da sāfe ya kāwọ yāki da dāwaki ālib ši kwaše Fūlāni, ámmā Fūlāni sunka kōrēši serai. Dagá nán ba ši kāra kāwo yāki kumá, saí šina kāwọ somu (māgani) šina sa da rua da suna sa da su mútu dúka. Báyā wónan Fūlāni sun bāši yāki, sunka káššie mútānēnsa, sunka kāma bāwa da yawa, hákanán nẹ Fūlāni sun či Gober. Hákanán Fulani kumá sun aike da mútānēnsu da Hausa dúka da su fadda da arnānsu (habēnsu) sun aikē háka da birni Kāno, Káčina, Daúra, Zozo, Ranu da Bornu. Fulāni sun fíta wōše suna yāki da su. Hákanán Fulani sunka kōrēsu, sunka samma da birninsu suka čīsu. Sekarā sabaïn da úku ke nan túnda sunka malāka.

18. Lokoja, Rūan Kwāra. Šēkāra Hejira 1293, na Anasara 1876.

Magánan Omoru, mayāki.

The Story of Omoru, the Warrior.

Mallam Mahamma wónda ya fitó dagá Haúsa ta gabaz, ya gaisua mállamai Anasāra dúka da sun mútané Alla dúka wónda suna aiko Labāri

Nāgarī číkin kāsa dúka-Alla ši bāsu lāfiā, ši bāsu iko, don su iya yin aíki nāgari wónda suna yi.

Omoru, dan Mahamma-Banče, sun aífesa a Kano čikin kasa Haúsa ta gabaz. Lokači ši samāri šina sāyi dōki, ši kāwo̟ši a Kāsan Nufe ši saidaši; haka šina yi har ya zo ya zámna tārẹ da su ya sámma bārān Sumazāki, dan Mallam Dendo. Ši fa ya sāraúta ši mayāki na Massaba. Mafari ya ki či wó̟nan säraúta. Suma ya ce da ši, dómi ? Ši ya će, doň rīkoši Massaba; ya ā sāni yāki da ku wóta ránā? Ni sérki na če da ši “čī” ši bābu komi. Ya yi ši mayākinsa a Rabba; a nan ya sāmi dūkiā na kaínsa; da yawa dōki da dakāru kumá da yawa. Mafāri bāra nāgarī ši kē; amma bāyānsa ya daúka mūgu alli; mafāri ubāngīžīnsa ya aikoši garin yāki; ya yi nasāra da yāwa; ya pálše garurua da yawa. Amma bāya wónan kumá ya aikoši garin yāki; ya yi nasāra kumá dāa ; ya kī zũa gida fatawaye. Don wó̟nan ubāngīžīnsa ya yi fuši; ya kai yāki a wāzēnsa; ammá ši fa ya fisi kārifi; ya yi nasara; ya čīši; ya kōrēši har zua ga Illorin; ya malāka Kāsan Nupe. Saanan Omoru, dan Massaba ya zo dagá Haúsa; ya yi yāki da ši. Ši fa, Alla ya bāši īko, ya yi nasara; ya čīši, ya kāšēši; ya kárba käsän ubānsa. Baya wónan dúka, ya aíkó̟ gārēsa ā Illorin, don ši koma gida ši či saraútānsa. Dagá lokači nga ni (= nē) kāsa sun Nuffawa ya sāmi lāfiā.

čī

19. (a) Kāno.

Kāno ni (= ne) sūnā wó̟ni babá býrní číkin kāsan Haúsa. Mállam Sulemanu, ba-fulāta ne a sāraúta Fūlāni, ši fa ya fāra čīn serki. Daga lokáči wónda akakárba ita har yánzu ya yī šè̟karā sábaín biú babu. Baya wónda ya tāra su nán, ya či sāraútānsa šēkarū tāra, báyā wó̟nan ya mútu. Báyā na mútuānsa Lemamu Dabo ya či săraúta šēkarā āširin da bókoi, ya mútu. Báyā na mútuänsa, dānsa Sumanu ya či, šina čī sāraútānsa šēkarā tāra da wāta bókoi, ya mútu. Báyā wó̟nda ya mútu Abdulahi kumá ya či.

Daga mafari har yanzu Kāno býrni babá ta kẹ. Číkinta ba ā geni kafriči sai Musúlmi, ámmā číkin sun gāri (= garinsu) kārămī wó̟nda ya kúsa da ita nán a na geni kafri da yāwa.

Abdu, maíčin säraúta yánzu, ya sāmi amāria fúdu, sadaka dayāwa, dan da diānsa, tālatin da daía su ke. Ya sāmi yāyān yāki dayāwa, maihāwan dōkinsa ya yi kámān mútané dubu gomā; ši fa babán serki ši ke. Ya sāmi dūkiā da yāwa. Šina da yāki ā hānū. Da ya fāra čín sāraúta har yánzu ya yi kámān šēkarā āširin da fúdu.

Akoi da yawan činiki čikin býrni nga. Gída činiki na Tūrāwan gabáz čikinta, ya yi kámān hamsāmiā, suna kāwo dishamida, riāli da abín činīki dúka na Tūrāwa asaízua én suna komo suna sāyē

bāwa, gero, lēmu da tufafi. Mútané dúka čikinta sun yi kámān dūbu dārí da āširin daía babu. Akoi mākarāntai da yāva čikīnta, māsallāči tāri; akoi mállamai álfin da dāri úku da gōmā da bókoi.

19. (b) Another Description of Kānu (as Dorugu pronounced the Word, instead of Kano).

Kānu birni babá da ga číkin gari Haúsa. Birnīn Kānu garín yāyāyé, ámmā wó̟dānsu mútāné su kan če birnin Kānu garín yāmāta, doǹ dīānsu suna da kyaú. Köfän birnin Kanu ina tamáha ša fúdu. Gínan býrnīnsu da ṭāwo, angināsu da yimbu. Suna da gondan Mazar, da góndan dāži. Da akoí wó̟ni itāče sūnānsa lēmu šina da ţămi. Kōwó̟ne dānHaúsa sina so lēmu ga číkin alžīfūnsa; wódānsu da gírima kámān góndan daži, ámmā wódānsu kánănā. Báyān býrnīn Kānu suna da gōnaki da yawa, da suna da rukúki, da suna da kōramā da yāwa ga báyān bírni. Suna da wóni dūši sūnānsa Dada, tún da ba ka gáni ba býrnin Kānu kana gáni kānsa. Kāsuān býrnīn Kānu tana da gírimā.

Akoi sabīra, tākálmin Kānāwa, tândun kõlli da kolli, bérkono, gīširī, nāma, rīgā, alharīni, māsokáči ko madubi, takobi, allēwa; šānu, rākumā, da abú da yawa bámda wónan.

Makafi da masugáni dúka agariwoye suna čīka kāsuā. En ka zāka ga mārinān Kānu kana gánin

mútāné wódansu suna rina alharini, da wódānsu zare; wódānsu suna rina rīgā, da wódansu suna dúmki; wódansu suna būgan túrkudi suna yin waka. En ka síga ga číkin býrnīn Kānu ka yi hánkali ga kāyānka kánănā, don sun sáče tāsamu tunda mu ke dagá nán, sun să ga kálkāšin babán rigānsu, sun yi yāwọ da ita.

20. Labārin sāmun Dan Daura (Dorugu).

The Finding of Dorugu.

Da Bukar (Abega) ya jî labārin Dan-Daura ya tada mōnzo garin bidānsa. Monzonsa ya taft ya yi néma har ya sāméši. Labārin bida da sāmūnsa wónda manzo ya kāwo kē nan.

Sūnāna Abdu, ba-Kabe, anakirā kua Yerima. Bukar ya aikeni em bido Dan-Daura; ni ko na tafi bida Dan-Daura. Da munka tāši dagá Lokaja munka kwāna Bohu garín Ibrahim; dagá nán ba mu kwāna sai Yaši na Mozu. Dagá nán da munka tāši munka kwāna Gāba; dagá nán saí Amāra. Da munka tāši dagá Amāra sai garīn sarikim Bása; dagá nán sai Loko; mun kwāna biú Loko. Da na tāši sai jān-gāru; dagá jān-gāru Nasarāwa; dagá Nasarawa sai Kafi. Na yi kwāna gōma ša biú Kafi. Dagá Kafi sai Bulunguru; dagá Bulunguru sai Gitata, Fanda, Kukui, Aribi, Gurara, Kačia, Aduma, Falale, Giriku, Rimi, Zózo. Kwäna na biú Zózọ. Da na tāši da Zózo, na kwāna