babu kowa da ya tafi har ga hánši (ko šā rūan dōki, rūnan ţáka kẹ nán) na támbāyēsu: Dómi mútāne káda su tafi? Suka če: én ka gáni yāyān rūa ka mútu: Suka če: suna da tawon gāši, ámmā su gāšiēru ne.

Tún da muna zámné dagá číkin Wūrnu kumá wodānsu suka kāwo labāri ga sārīkī Alīyu, ko sarikin Sokotu, suka če: Ga fātakē sun sīda kúsa ga Gawasu. Sāriki Aliyu ya aikṛ yāyān-yākīnsa da galladīmānsu; ya čē másu; én su mútāné na lāfiā ne̟, káda ku tábāsu, ámmā kadán mútānén gábá ne, ku daúkę kāyānsu. Hákanán suka fita da dere, wata na bada háske. Da suka issa garēsu. Wótakila sun támbāyēsu, kọ ba su támbāyēsu, bān sáni ba, ámmā sun daúke kāyānsu dúka, suka kāwọ ga Wūrnu. Da sāfiā ta yi kána suka sáni su mútāné da lafia ne, fātakē māsutáfiā ga býrnin Kānu. Sārīki, Alīyu, ya čē ga mútānēnsa : kōwāne da ya daúke kayansu ya kāwo ya basu; hákanán suka kāwo kāyānsu dúka, suka fita dagá Wurnu.

Da muka tāši dagá Wūrnu muka kētārē kōramā muka záka ga Góndi. Kifi da yāwa dagá nán. Nán muka yi gúzuri. Da muka tāši dagá Góndi muka siga ya číkin dāži; mútāne da yawa tāre da mu, ámma da kwānaki sa fúdu sun yi, muka issa ga birnin Kānu.

VII. Íssa ga birnin Kānu.

Birnin Kanu garin yaya ye (ye-ne). Ámmā wó̟dānsu mútāne su kan če : Býrnin Kānu garin yamátā, don diānsu suna da kyaú. Zákuāta tafāri ke nán ga číkin birnin Kānu.

Birnin Kānu kó̟wó̟če sāfiā Abd el Kerim da ni mu kan fíta ga wóta kōfa muka gewoya, mu šígo dagá wóta kofa. Bāyām býrnin Kānu suna da gōnaki da yawa, da suna da rūkukī, da suna da korama da yawa ga bāyām býrni dagá wóni wōštę. Kofam birnin Kānu, īna tamáha ša fúdu. Da ginam bírni šina da ţăwo; angínāši da yímbu. Da suna da góndan mazar. Góndan mazar tana da ṭāwo, ámmā ba ta da tawo kwaraí ba; dianta sun kúsa kaín mútum da gírima; én ta nina ba ja ba ta ke, ámmā žikinta kámān wóta irin kabewa, ba čánwa ba; én ka pássāta tana dazāki da tápši; fātānta ba ta da kābrí. Da akoí wóta îrin gonda kúá, ámmā bamu kirānta gó̟nda mazar, saí gónda; itāčēnta kámān kaín mútum, tana gírima-girima ga číkin daži; ba ta kōwóne ba ta ke; ámma wódānsu sun fì mútum ga ţaí; töfōnta ba ta da gírìmā ya fî hānun mútum. En dianta suna kānănā čúnwa su kẹ, én su nīna jā; ámmā wó̟dānsu har suna nīna čáǹwa su ke̟; én zāka ka čīra diānta ka yi hánkalī da mačīži, don mačīži da kānsa šina sṣnta, háka

nán kuá zūnsāye. Giriman diānta kámān čibirin kāsa ga hanu; da ga čikinta akoí dia babāku. hānā;

Da akoi wóni itāče sūnānsa lēmu šina da ţămi; kowone dan Haúsa šina so lēmu ga číkin alzīfūnsa; suna sõ šān lēmu; wó̟dānsu da gírimā kámān gōndan daži, ámmā wódānsu-kānănā.

Birnín Kanu dagá číki suna da wóni dūši sūnānsa Dada. Tún da ba ka gáni ba býrnin Kānu ka na gánin kansa. Amma én ka zámna kúsa da ši, én rīgānka fāra če tana sāwoyā kámān ka čī gōro ka zuba bisa garēta. Da na žī ga mútānện Kānawa, mútumé daía, mútumen Inliz, ya záka nán, ya će ga sariki šina so ya fitásda sinaria dagá číkin dūši nán, ámmā én ya fūtás yuñwa ta šíga ga gari nán. Sāriki ya čē : én yûnwa ta šíga ga garina, kadá ka tába dūši nán, ka bé̟rši ya zámna. Kāria ko gáskiā nī bān sáni ba; abin da na žī na da ši ne makarinsa.

Ga wōsien Bala bābu gidāše saídaí fili; čiāwa ta fíta ga číkin gari; rākumā, šānu da žākai suna kuwo dagá nán: da bayi suna yénkan čiawa su kāwo ga gidā. Rua da yāwa ga wõšie nán. Dagá číkin rūayē kuú suna kámā gaiwa. Én ka kámā gaiwa ka yénke kanta, da abubuā na číki dúka ka fūšiesu, ka zības; ka tīrēta ga itače maițini, ka kaffata kúsa ga wūta, én ta zī wūta ka gēwoyāta, ka zūba gīširi, berkono ko taúši da dūsa; ka zūba dúka garēta; tún da kana yîn zánče da abokīnka

nán

ne

ita tana gássuä; kadín ta gássu ka āžēta har gobe da safe. Da safe én ka tāši ka tīra wāzēn wūziā, dádinta si ke; ámmā žīkīnta dúka da dádi ba kámān wūziā ba. Da bābu kassi dagá žikinta, sai daía ya tafi ga bāyānta, da en ban čē ba kāriā hákoranta káman na mútum. São daía ta káma yāsāta har ta kúsa pášše faričina; ámma ba ta da kúffa kámān kādọ kọ kīfī, saídaí wódānsu abú da ṭāwo kámān hāki ga žīkīnta biú ga ziki, da ina tamáha kuá biú kuá kúsa ga kūnenta. En räni ya yi ta kan šíga ga číkin tābọ, da wūrin da ta kwānta ba iya ba kēkášewa. Tana nāde žikīnta kámān mačīži, da ba ta da abú da zāta čī sai ta čī wūziānta da tābo, abín da ta kẹ či kẹ nán ga rāni har dāmănā ta záka. Én damănă ta záka ta fita dagá číkin rāmi, ta kámā kānănān kifayē ta čīsu; hákanán ta ke čīda kānta; wódánsu da gírìmā kámān kábrin mútum, ém ba ta fî ba da gírìmā; da tana da ţăwo ya fi šašin kamu.

Da ga číkin rua muna káššēta da māži, ámmā ga číkin tābo muna gínānta da fántāriā. Wūrin da gaiwa ta ke, kana žín čīwūki, da wódānsu mútāné kuá, na ži, ga rāni, én suna wúčewa, kōda ba su žī ba čiwukin gaiwa, suna gáni énda ta kwanta, ámmā ba mûtāné da yāwa ba, sun sání háka; kāsa tana sawoya enda ta kwanta.

Kāsuān býrnīn Kānu.

Kāsuān býrnin Kanu tana da gírima. Akoi sabīra, tākálmin Kānāwa, tándún kolle da kólle, bérkono, gīširi, námā, itāče, rīgā, zānē. alhārīni, mārokáči ko madūbi, siliyān alharini, tákobi, allēwa, šānu, rākumā, yāyān itāče, māsa, házi, gídān alūra, alūra da kānta, bánta na yā-máta, duāsu da takánda.

Makāfi da māsugáni dúka āgarwoyēsu; kāsuā ta čīka. Kúsa ga kāsuā akoí babán fadāma, kọ idọn rũa, šina dagá tákānin gari. Ga wóni lotu ši kan čīka kámān zaši páššawa gari; ámmā sun tāra kāsa kúsa ga bākin rua, káda ya síga ga kāsuā. Rua nán (dúka) suka ce anrufesi da tasan kārife; en ba su yi ba háka garí ya pássuā, háka na ži• Na gáni kuá rúa nán bisa garesa čike da kaínua (some sort of plant like lettuce.)

Marinán Kanu.

Én ka záka ga mārinān Kānu kana gáni mútāne da yawa; wódānsu suna rīna alharini, da wódānsu sārē, wódānsu suna rīna rīgā, da wódānsu na dúmki; wódānsu na būgan túrkudī suna yin wāka. Dagá nán ne aíkīn fāta da tūfuā na Haúsa nán su ke, da abú māsukyaún gáni kuá.

Da kámadā zāsu rīna rīgā kẹ nán: suna gína rāmi da zūrufi gabá fúdu kọ biál, wótakila ya fi